تستوسترون یک هورمون جنسی است که دربدن مردان تولید می‌شود، اما در مقادیر کمتری توسط زنان نیز تولید می‌شود. این هورمون از گروه اسپرماتوژنیک استروئیدها (گروه هورمونهای جنسی) است و نقش بسیار مهمی در تنظیم ویژگی‌های جنسی نرم انسان دارد. تستوسترون مسئولیت‌های بسیاری را در بدن بر عهده دارد، از جمله: ۱. تنظیم رشد عضلات […]
تستوسترون یک هورمون جنسی است که دربدن مردان تولید می‌شود، اما در مقادیر کمتری توسط زنان نیز تولید می‌شود. این هورمون از گروه اسپرماتوژنیک استروئیدها (گروه هورمونهای جنسی) است و نقش بسیار مهمی در تنظیم ویژگی‌های جنسی نرم انسان دارد.
تستوسترون مسئولیت‌های بسیاری را در بدن بر عهده دارد، از جمله:
۱. تنظیم رشد عضلات و استخوان‌ها و حفظ میزان مناسب چربی بدن.
۲. تنظیم تولید اسپرم و حفظ سلامتی سیستم تناسلی مردان.
۳. افزایش تولید قرمزهای خونی در مغز استخوان و تاثیرات مستقیم بر روی سطح انرژی و استقامت.
۴. تنظیم رشد مو و تولید صدای عمیق‌تر در مردان.
۵. اثرات بر روی روحیه و خلق و خو روانی.
تغییرات در میزان تستوسترون می‌تواند به مشکلاتی مانند کاهش عملکرد جنسی، کاهش استقامت فیزیکی و افسردگی منجر شود. به عنوان یک هورمون اساسی، تستوسترون در بسیاری از عملکردهای بدن تاثیرگذار است و اهمیت بسیاری دارد.
منابع طبیعی که ممکن است به طور مستقیم تاستسترون فراهم کنند چندان شایع نیستند. اما وجود مواد غذایی خاص و ورزش‌های خاص می‌توانند کمک به افزایش سطح تاستسترون در بدن کنند. برخی از مواد غذایی که ممکن است کمک کننده باشند عبارتند از: مواد غذایی حاوی روی مثل گوشت قرمز و غلات کامل، مواد غذایی حاوی روغن‌های چرب اشباع نشده مانند ماهی، آجیل‌ها و روغن زیتون، مواد غذایی حاوی ویتامین د، از جمله ماهیان چرب و همچنین مواد غذایی حاوی رزورسینول مانند انواع عسل و میوه‌های خشک.
علاوه بر این، ورزش‌های منظم و ورزش‌های مقاومتی می‌توانند بر سطح تستوسترون موثر باشند. اما هرگز قبل از تغییر در رژیم غذایی یا ورزش‌های شدید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر نگران میزان تاستسترون خود هستید.
در بدن انسان، تستوسترون به دو صورت اصلی وجود دارد:
۱. تاستسترون آزاد: تستوسترونی است که در بدن به صورت آزاد و بدون اتصال به هیچ پروتئین خاصی وجود دارد و به سلول‌ها منتقل می‌شود تا اثرات آن را ایجاد کند.
۲. تستوسترون متصل به پروتئین: بخشی از تستوسترون در بدن به پروتئین‌هایی مانند آلبومین و گلوبوئولین متصل می‌شود. این تستوسترون متصل به پروتئین در برخی موارد قابل استفاده است و هنگام لزوم از آن استفاده می‌شود.
این دو نوع تستوسترون در بدن به عنوان شاخص‌های مهمی در تشخیص و ارزیابی مشکلات هورمونی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تاستسترون آزاد
تاستسترون آزاد، یا Free Testosterone، به تستوسترون اطلاق می‌شود که به صورت آزاد و بدون اتصال به هیچ پروتئین خاصی در مایع بدنی (سرم) حضور دارد. این نوع تستوسترون مستقیماً در بدن توزیع می‌شود و می‌تواند به سرعت به گیرنده‌های تستوسترون در سلول‌ها متصل شود و اثراتش را اعمال کند.
اندازه‌گیری سطح تستوسترون آزاد در بدن انسان به عنوان یک شاخص اندازه‌گیری شده مهم برای تشخیص و رصد مشکلات هورمونی مرتبط با تستوسترون است. درک میزان تاستسترون آزاد می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بهترین راه‌حل‌ها را برای درمان مشکلات مرتبط با هورمون‌ها پیشنهاد دهند.
در اندازه‌گیری سطح تستوسترون آزاد، از تست‌های خاصی استفاده می‌شود که با اتصال تستوسترون به پروتئین‌ها را از هم جدا کرده و تستوسترون آزاد را اندازه‌گیری می‌کنند.
تستوسترون متصل به پروتئین
تاستسترون متصل به پروتئین به تستوسترون گفته می‌شود که به گلوبولین‌ها یا آلبومین (دو نوع پروتئین موجود در سرم خون) متصل است. این تستوسترون که به پروتئین متصل است، نمی‌تواند به سلول‌ها به راحتی نفوذ کند تا اثرات خود را اعمال کند. اما در صورت نیاز، ممکن است به مدت طولانی‌تری در سرم خون باقی بماند و به مرور زمان به تستوسترون آزاد متحول شود.
این نوع تستوسترون متصل به پروتئین نقش مهمی در حمل و نقل تستوسترون در بدن ایفا می‌کند و ممکن است به عنوان ذخیره‌ای برای بدن عمل کند. اندازه‌گیری سطح تستوسترون متصل به پروتئین نیز، همانند تستوسترون آزاد، به دلیل اهمیت آن در تشخیص و رصد مشکلات هورمونی مرتبط با تستوسترون، اهمیت دارد.
معمولاً در آزمایشات خون که به منظور اندازه‌گیری سطح تستوسترون صورت می‌گیرد، هم تستوسترون آزاد و هم تستوسترون متصل به پروتئین اندازه‌گیری می‌شود تا یک تصویر کاملتر از وضعیت هورمون تستوسترون مهیا شود.
مضرات تزریق هورمون تستوسترون
تزریق تستوسترون ممکن است به فرد مزایایی مانند افزایش عضله، افزایش قدرت و انرژی، و بهبود خلق و خوی به مدت کوتاهی دهد. اما برخی از مضرات احتمالی آن عبارتند از:
۱. کاهش تولید طبیعی تستوسترون: تزریق تستوسترون می‌تواند باعث کاهش تولید طبیعی تستوسترون توسط بدن شود، که ممکن است منجر به کاهش اندازه تستیکول و کاهش میزان اسپرم شود.
۲. اختلال در سیستم هورمونی: تزریق تستوسترون می‌تواند باعث اختلال در سیستم هورمونی بدن شود و به مشکلاتی مانند افزایش فشار خون، افزایش میزان کلسترول خوب (HDL) و کاهش کلسترول بد (LDL) منجر شود.
۳. اثرات جانبی روانی: مصرف بلندمدت تستوسترون می‌تواند منجر به اختلالات روانی مانند افزایش خشونت، افسردگی و اضطراب شود.
۴. اثرات جانبی فیزیکی: ممکن است بروز اثرات جانبی فیزیکی مانند آکنش‌های پوستی، افزایش مو، کاهش میزان چربی در پوست، و افزایش خطر بروز سکته قلبی و مغزی ناشی از توده چربی در عروق خونی را به همراه داشته باشد.
قبل از شروع هر گونه درمان یا مصرف داروی تستوسترون، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا مزایا و معایب مختلف را بررسی کرده و تصمیم مناسب را بگیرید.
گرد آورنده: مجید احمد میر محمد علی
