کلسیم یک عنصر شیمیایی با نماد Ca و عدد اتمی ۲۰ است. این ماده معدنی از لحاظ بیولوژیکی برای ساخت و نگهداری استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است و همچنین در فرآیندهای متعددی در بدن، از جمله انتقال عصبی، انقباض عضلانی و لخته شدن خون نقش دارد.

منابع کلسیم:

منابع طبیعی کلسیم عبارت‌اند از:

۱. محصولات لبنی:
– شیر
– پنیر
– ماست

۲. سبزیجات برگ سبز تیره:
– کلم پیچ
– بروکلی
– کلم برگ

۳. ماهی‌های استخوان‌دار:
– ساردین
– ماهی آزاد

۴. مکمل‌های غذایی و غذاهای غنی‌شده:
– نان‌ها و غلات غنی‌شده
– آب پرتقال غنی‌شده با کلسیم
– شیر بادام و شیر سویا که معمولاً با کلسیم غنی می‌شوند

فواید کلسیم برای بدن:

۱. سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها:
– کلسیم نقش اصلی در پیشگیری از پوکی استخوان و حفظ سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها را بازی می‌کند.

۲. کمک به انقباض عضلانی:
– برای انقباض صحیح عضلات از جمله عضله قلب، کلسیم ضروری است.

۳. عملکرد عصبی:
– کلسیم در انتقال سیگنال‌های عصبی نقش دارد، که برای کارکرد کلی سیستم عصبی حیاتی است.

۴. لخته شدن خون:
– کلسیم به فرآیند لخته شدن خون کمک می‌کند، که برای جلوگیری از خونریزی بیش از حد ضروری است.

۵. فشار خون:
– مطالعات نشان داده‌اند که کلسیم می‌تواند به حفظ فشار خون نرمال کمک کند.

۶. پیشگیری از بیماری‌های مزمن:
– دریافت کافی کلسیم ممکن است در کاهش خطر برخی از بازه‌های گسترده‌ای از بیماری‌های مزمن از جمله سرطان کولون کمک‌کننده باشد.

این مهم است که کلسیم را از طریق رژیم غذایی متنوع و متعادل دریافت کنید. همچنین ویتامین D برای جذب کلسیم ضروری است. بنابراین اطمینان از سطوح کافی ویتامین D در بدن هم باید مورد توجه قرار گیرد.

عوارض کمبود کلسیم چیست؟

کمبود کلسیم، که گاهی اوقات به دلیل مصرف ناکافی از طریق رژیم غذایی یا جذب ناکافی در دستگاه گوارش رخ می‌دهد، می‌تواند به مشکلات متعددی منجر شود. از عوارض کمبود کلسیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. پوکی استخوان:
– بیماری که در آن کیفیت و تراکم استخوان کاهش می‌یابد، افزایش خطر شکستگی استخوان.

۲. راشیتیسم (در کودکان):
– نرمی استخوان‌ها که می‌تواند منجر به بدشکلی‌ها و ضعف استخوان‌ها شود.

۳. هایپوکلسمی:
– یک شرایط پزشکی فوری که به دلیل سطح پایین کلسیم در خون رخ می‌دهد و می‌تواند به اسپاسم‌های عضلانی، تشنج و تتانی منجر شود.

۴. مشکلات در انقباض عضلانی:
– از جمله ضعف عضلانی یا اسپاسم‌های عضلات (کرامپ‌ها).

۵. مشکلات دندانی:
– کلسیم برای ساخت و حفظ دندان‌ها ضروری است؛ در نتیجه، کمبود آن می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه شود.

۶. مشکلات قلبی و فشار خون:
– کلسیم در تنظیم تپش قلب و فشار خون نقش دارد، بنابراین کمبود می‌تواند تاثیرات منفی بر سیستم قلبی‌-عروقی داشته باشد.

۷. علائم عصبی:
– شامل مشکلات حافظه، سرگیجه، تغییرات خلقی و اضطراب.

۸. ناخن‌های شکننده:
– کمبود کلسیم ممکن است باعث شود ناخن‌ها آسان‌تر شکسته شده و ضعیف شوند.

۹. پوست خشک و خارش‌دار:
– کلسیم در بهبود و بازسازی پوست نقش دارد و کمبود آن ممکن است به پوست خشک یا خارش‌دار منجر شود.

۱۰. پیشگیری از انتقال سیگنال‌های عصبی:
– کمبود کلسیم می‌تواند در تنظیم انتقال عصبی اختلال ایجاد کند.

برای جلوگیری از این عوارض، توصیه می‌شود که از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها (در صورت توصیه پزشک) به اندازه کافی کلسیم دریافت کنید. همچنین بسیار مهم است به یاد داشته باشید که ویتامین D برای جذب کلسیم حیاتی است، بنابراین نیاز به دریافت درست این ویتامین نیز وجود دارد.

پوکی استخوان (Osteoporosis)

یک بیماری اسکلتی است که مشخصه‌ی آن کاهش توده و تراکم استخوانی و تغییر در ساختار استخوان است، که منجر به شکنندگی استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد مسن و بیشتر در زنان پس از یائسگی دیده می‌شود، اما می‌تواند مردان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

علائم پوکی استخوان:
علائم مشخصی برای پوکی استخوان وجود ندارد و گاهی به عنوان “یک بیماری خاموش” شناخته می‌شود چرا که ممکن است تا زمانی که شکستگی رخ دهد، تشخیص داده نشود.

شکستگی‌های متداول شامل:
– شکستگی مهره‌ها
– شکستگی مچ دست
– شکستگی گردن استخوان ران (شکستگی استخوان لگن)

دلایل و عوامل خطر پوکی استخوان:
– سن: افزایش سن با کاهش توده استخوانی همراه است.
– جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض خطر پوکی استخوان هستند.
– تغییرات هورمونی: کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند کاهش تراکم استخوان را تسریع کند.
– سابقه خانوادگی: سابقه‌ی پوکی استخوان در خانواده می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
– تغذیه:رژیم غذایی کم کلسیم و ویتامین D.
– سبک زندگی:کم تحرکی، سیگار کشیدن، و مصرف الکل.
– بیماری‌ها و داروها: برخی از بیماری‌ها و داروها ممکن است خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.

درمان و پیشگیری از پوکی استخوان:
– دریافت کافی کلسیم و ویتامین D: از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها.
– دریافت کافی ویتامین D:برای کمک به جذب کلسیم.
– ورزش: به‌خصوص تمریناتی که بر استقامت و تعادل تمرکز دارند.
– دوری از سیگار و مصرف متعادل الکل: محافظت استخوان‌ها را بهبود می‌بخشد.
– معاینات منظم و انجام تست تراکم استخوان (Bone density test): برای شناسایی زودهنگام و مدیریت بیماری.

در برخی موارد، پزشکان ممکن است استفاده از داروهایی که استخوان سازی را تقویت کرده یا سرعت تخریب استخوان را کاهش می‌دهند را توصیه کنند. ممکن است استراتژی‌های درمانی شامل بیسفسفونات‌ها، هورمون درمانی یا داروهای مشابه باشد که باید بر اساس تجویز پزشک مورد استفاده قرار گیرند.